Wymieć komin, spal miotłę, czyli Wielo Środa, Szkaradno Środa

Wedle niektórych, pochodzenie nazwy Szkareda Streda, Szkaradno Sroda przypomina zdradę Judasza Iskarioty , który był szpiegiem wśród uczniów Jezusa Chrystusa. Według podań ludowych tego dnia Judasz spojrzał na Jezusa gniewnie, czyli krzywo.

Inne podania wiążą nazwę tego dnia z tym, że w tym dniu czyszczono kominy. Zwyczaj ten łączono z przepędzeniem sił zła.  Innym zwyczajem, który symbolizował pozbycie się czegoś nieczystego, brudnego było palenie mioteł. Wspomina o nim Jan Szymik w książce „Doroczne zwyczaje i obrzędy na Śląsku Cieszyńskim”:

 O zmierzchu chłopcy wychodzili za wieś lub za obrzeża miast i tam z zapalonymi zużytymi miotłami, często oblanymi smołą, żywicą lub nawet naftą, niby z pochodniami, biegali po miedzach i kopcach na pamiątkę poszukiwania Jezusa Chrystusa w ogrodzie Gethsemene” [czyli Ogrójec — przyp. Red.]. Niedopalone części, głównie rękojeści rzucano na stos i spalano w ognisku, a powstały popiół rozsypywano po polach, by zapewnić bogaty plon.

W Wielką Środę odbywało się też kiedyś chodzyni z Judoszym. Judasz symbolizowany w tym zwyczaju poprzez słomianą kukłę był prowadzony lub obnoszony po wsi, by skończyć marnie, podobnie jak jego pierwowzór z biblijnej opowieści:

[…]  w końcu tę kukłę zrzucano z wysokiego drzewa, dachu jakiejś wyższej szopy lub stodoły (…), a następnie ją bito kijami, zabierano mieszek ze ‘srebrnikami’ i najczęściej spalano - pisze Jan Szymik.

Tegoroczne „chodzyni z Judoszym” inscenizowane tradycyjnie w Skoczowie będzie można zobaczyć w piątek i sobotę (29-30.03.2024) Więcej

NG