Cieszyn: kiedyś i dziś - Dom Narodowy

Działacze prężnie poszukiwali źródeł finansowych, które pozwoliłyby na rozpoczęcie budowy Domu. Inicjatywa ruszyła z kopyta, kiedy do zarządu Towarzystwa wstąpił bogaty przedsiębiorca, Franciszek Górniak – właściciel cegielni w Sibicy i niezwykle hojny darczyńca na rzecz działalności narodowej. W 1897 roku odkupił on budynek starego hotelu Schreinzer, który znajdował się na cieszyńskim rynku, aby zaadaptować go na Dom Polski. Trzy lata później ruszyła przebudowa kamienicy. Prace budowlane wykonał Josef Motika, ale autorem projektu był sam Franciszek Górniak, który ufundował cegły oraz zatrudnił własnych robotników. Niestety, los okazał się bezduszny – mimo że Górniak włożył w remont całe serce i mnóstwo pieniędzy, nie doczekał efektu końcowego, bowiem zmarł w 1899 roku, niecałe dwa lata przed ukończeniem dzieła.

Dom Polski został uroczyście otwarty 20 stycznia 1901 roku i na długie lata stał się siedzibą wielu polskich organizacji, w tym dla Polaków najważniejszej: Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, która powstała w 1918 roku. Jej prezydentami byli Józef Londzin, Jan Michejda oraz Tadeusz Reger. W gmachu Domu Polskiego znajdował się również teatr amatorski oraz restauracja dzierżawiona przez Franza Gwoździewicza, później Władysława Jaworskiego, a następnie cieszyńskie Towarzystwo Oszczędności i Zaliczek.

Dom Polski utracił swoją świetność i przestał pełnić rolę kulturotwórczą podczas II Wojny Światowej, kiedy to rynek nosił nazwę Adolf Hitler Platz, a budynek stał się miejscem, w którym cieszyniacy zmuszeni byli do podpisywania volkslisty. Po wojnie wciąż nie było mowy o kulturze, gmach Domu Polskiego został siedzibą Milicji Obywatelskiej, a później komitetu PZPR. W następstwie odwilży roku 1956 Dom Narodowy zaczął odzyskiwać swoje pierwotne przeznaczenie, powoli zmieniając się w placówkę kulturalną, ale dopiero lata dziewięćdziesiąte przyniosły jego odrodzenie i odzyskanie dawnej rangi sprzed 100 lat.

Dziś COK Dom Narodowy jest instytucją, która skupia kulturalną i społeczną aktywność mieszkańców Cieszyna i okolic. Jest miejscem wielu koncertów, spotkań, prelekcji, warsztatów, wystaw czy przeglądów. I choć na przestrzeni wieków zmieniali się ludzie i granice, a szeroko rozumiana kultura ewoluowała, to śmiało można powiedzieć, że Dom Narodowy z powodzeniem kontynuuje zacne dzieło według założeń swych ojców.

AH