2024 będzie Rokiem Stalmacha?

Rok jeden, patronów wielu

Co roku Sejm RP wybiera patronów na nadchodzący rok. W 2022 roku posłowie zdecydowali, że rok 2023 będzie Rokiem, któremu patronować będą: Wisława Szymborska, Aleksander Fredro, Wojciech Korfanty, Mikołaj Kopernik, Jan Matejko, Paweł Edmund Strzelecki, Jerzy Nowosielski, Aleksandra Piłsudska, Jadwiga Zamoyska, Maurycy Mochnacki i Włodzimierz Przerwa-Tetmajer. Rok 2023 ustanowiono również rokiem Pamięci Bohaterek I Bohaterów Getta Warszawskiego.

Stalmach patronem roku 2024?

Inicjatywa powstała w związku ze zbliżającymi się 200 urodzinami Pawła Stalmacha: - Już w najbliższym roku obchodzić będziemy dwusetną rocznicę urodzin Pawła Stalmacha - wybitnego działacza narodowego i społecznego, publicysty, dziennikarza, polityka. Jest to osoba niezwykle zasłużona dla Śląska Cieszyńskiego, jednak dość mało rozpoznawalna w pozostałych regionach Polski. Centrum Polskie Kongresu Polaków w Republice Czeskiej uznało, że czas najwyższy zmienić ten stan rzeczy – zauważa Mariusz Chybiorz z Centrum Polskiego Kongresu Polaków w RC.

Pomysł uzyskał poparcie wielu organizacji ze Śląska Cieszyńskiego, takich jak Macierz Szkolna w RC, Stowarzyszenie “Wszechnica”, Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich, Polskie Towarzystwo Historyczne oddział w Cieszynie, Collegium Interethnicum, Stowarzyszenie Przyjaciół Polskiej Książki, Fundacja Integracji Regionalnej “Skała”, Instytut Limes, Fundacja Volens. Wsparcia udzieliła również Konsul Generalna RP w Ostrawie, Pani Izabella Wołłejko-Chwastowicz. 

- Inicjatywą udało się zainteresować również parlamentarzystów, reprezentujących w Sejmie RP region Śląska Cieszyńskiego – mówi Mariusz Chybiorz. Jak informuje Biuro Poselskie Przemysława Koperskiego Poseł Przemysław Koperski w porozumieniu z Centrum Polskim Kongresu Polaków w Republice Czeskiej złożył w imieniu Klubu Parlamentarnego Lewicy projekt uchwały w Sejmie, dotyczący upamiętnienia Pawła Stalmacha - polskiego dziennikarza, publicysty, działacza społecznego i narodowego, budziciela Polskości na Śląsku Cieszyńskim.

Kim był Paweł Stalmach?

Paweł Stalmach urodził się 13 sierpnia 1824 w Bażanowicach—[…] żył w burzliwym XIX wieku, okresie ogromnych zmian, które miały wpływ na formowanie się zarówno społeczeństw, jak i narodów. Nie był tym zmianom obojętny, co więcej: miał na ich kształt znaczący wpływ.– czytamy w projekcie uchwały: - Po ukończeniu szkoły powszechnej i gimnazjum ewangelickiego w Cieszynie, jako dziewiętnastolatek, podjął naukę w ewangelickim liceum w Bratysławie. To tam, poznawszy wielkiego słowackiego budziciela narodowego Ludovita Štóra, zetknął się nie tylko z ideami romantyzmu, lecz i bogatą twórczością polskich romantyków, co wywarło wpływ na kształtującą się w nim tożsamość narodową.

W maju 1848 roku uczestniczył w Zjeździe Słowiańskim w Pradze, gdzie zadeklarował on, w imieniu Ślązaków Cieszyńskich, przynależność do narodu polskiego, apelując przy tym o wprowadzenie języka polskiego do szkół i urzędów.

Współtworzył pierwsze polskojęzyczne czasopismo na Śląsku Cieszyńskim, czyli „Tygodnik Cieszyński” (od 1851 roku ukazujące się pod tytułem „Gwiazdka Cieszyńska"), będąc jego redaktorem naczelnym, a później wydawcą oraz dziennikarzem.

Doczekał się ośmiorga dzieci, z czego sześcioro z nich zmarło w dzieciństwie. Paweł Stalmach zmarł 13 listopada 1891 roku w Cieszynie. Pochowany jest w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie, we wspólnym grobie z Karolem Miarką i księdzem Ignacym Świeżym (początkowo pochowany był na cmentaru koło Kościoła św. Trójcy w Cieszynie, obecnie park - przyp.red.).

Red.