Prelekcja Wojciecha Grzebielca ,, Marsz, marsz me serce na Kalwaryą ''

marat: Kalwaria Zebrzydowska i mieszczące się tam sanktuarium odegrało niebagatelną rolę w kształtowaniu świadomości narodowej mieszkańców Śląska Cieszyńskiego. Udający się na pącie do Kalwarii, czy Częstochowy stykali się ze swymi rodakami z innych regionów kraju. Doświadczali wspólnoty duchowej i językowej. Jak zauważył pewien uparty skoczowianin, G. Morcinek: Ów proces przyśpieszały coroczne pącie, czyli pielgrzymki do Kalwarii Zebrzydowskiej, ba, nawet do Częstochowy, gdzie śląscy pątnicy spotykali się z procesjami z całej Polski. Takie spotkania przyczyniały się walnie do rozbudzania świadomości narodowej. Chodziło tu przede wszystkim o język. Zdumieni śląscy pątnicy przekonywali się, że pielgrzymi z „Polski” (miano tu na myśli ówczesną Galicję) i z „Ruskij Polski” mówią tym samym językiem, jakim posługują się Ślązacy. - Po jakiemu wy mówicie? - pytali śląscy pątnicy. - A dyć po polsku! - To wyście Polakami? - A dyć Polakami! „No, to my chyba także jesteśmy Polakami?!” - świtała nieśmiała myśl w ich pobożnych umysłach. Zrodziła się ona wcześniej, zanim śląscy chłopi powędrowali do Panienki Marii w Kalwarii Zebrzydowskiej i w Częstochowie.