Czesi czekali na Czerwone Gitary

Konferencja odbyła się 11 i 12 października na Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. - Nie przypadkiem ta konferencja odbywa się właśnie tutaj – mówiła profesor Halina Rusek z Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. - Położenia Cieszyna naturalnie predestynuje nas do refleksji nad relacjami polsko-czeskimi. Nasz Wydział ma także ogromne doświadczenia w realizacji takich badań – mówiła profesor Halina Rusek w swoim wystąpieniu otwierającym konferencję.

Prelegenci zgodnie przyznawali, że „w dowcipach i anegdotach kryje się najgłębsza wiedza o wzajemnym postrzeganiu grup społecznych, etnicznych czy narodowych”. Przedmiotem analizy karykatury, publikacje prasowe czy dowcipy i anegdoty zgromadzone choćby przez Mieczysława Mazurkiewicza. Wystąpienia, bardzo często, wykraczały poza analizę dowcipów i anegdot i zmierzały ku ogólnej refleksji o czeskiej tożsamości. Celował w tym profesor Rudolf Żaczek, który zdefiniował popularność dowcipu w Czechach jako „broń bezbronnego narodu”.

Było nie tylko mądrze, ale i śmiesznie. Przecież na konferencji o dowcipie musiało paść kilka dobrych żartów. Prof. Michał Lis z Opola opowiadał: „Kwaśniewski podpisuje z Havlem dokument o współpracy kulturalnej. Polski prezydent złożył już podpis, wszyscy czekają na podpis Havla. - Vaszku, dlaczego to tyle trwa - pyta polski prezydent. - Muszę dokładnie to przeczytać, by nie było jak w 1968. Mieliście wtedy przysłać Czerwone Gitary, a przyszły czerwone berety”. Andrzej Kondziołka (wójt Zebrzydowic) powtarzał zasłyszany po czeskiej stronie dowcip o prohibicji: „Gdyby po zatruciu metanolem wymarło pół województwa Moravskoslezskiego nikt nie kiwnąłby nawet palcem. Gdyby umarł jeden mieszkaniec Pragi, natychmiast wprowadzono prohibicję”.

Interesującym dodatkiem do wystąpień naukowców były prelekcje praktyków integracji. Anne Thevenet (zastępca dyrektora Euro-Institutu w Kehl) dzieliła się doświadczeniem ze współpracy trangranicznej Niemców i Francuzów. Prelegenta zwracała uwagę na okoliczności, które mogą wpływać negatywnie na proces integracji, mimo chęci obu stron do współpracy. Warto – według Anne Thevenet – zwrócić uwagę na różnice w systemach prawnych, w mentalności partnerów oraz problemy wynikające z nieznajomości ewentualnych kontekstów językowych. O współpracy transgranicznej w regionie Śląska Cieszyńskiego mówił też Andrzej Kondziołka, wójt Zebrzydowic, który zwrócił uwagę na znaczenie mikroprojektów, które w zasadniczy sposób integrują Polaków i Czechów. Ich konsekwencją jest – obserwowany przez Andrzeja Kondziołka – wzrost wzajemnego zainteresowania Polaków i Czechów.

- W spotkaniu miało uczestniczyć 16 osób, ostatecznie wzięło udział 15 przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych z Polski i z Czech. W swych wystąpieniach referenci przestawili między innymi perspektywę historyczną, antropologiczną, lingwistyczną i folklorystyczną anegdoty politycznej w obu krajach. Wśród uczestników znaleźli się również przedstawiciele lokalnych władz oraz Zastępca Dyrektora Euro-Institutu w Kehl. Wystąpieniom towarzyszyła dyskusja, której przedmiotem była planowana publikacja poświęcona tej problematyce oraz przygotowanie projektu badawczego poświęconego zagadnieniu dowcipu i humoru w Polsce i w Czechach – podsumowuje dr Anna Drożdż z Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, która była współorganizatorką tego wydarzenia.

(łg)