Uroczystości z okazji Święta Konstytucji na Rynku w Cieszynie

św. Patryk.: Jarosław, Polskę zbaw! najlepiej przy pomocy Trójcy Przenajśmieszniejszej Suski+Macierewicz+Pawłowicz

robespierre: W roku 1787 Katarzyna II Wielka, władczyni Imperium Rosyjskiego, odbywała podróż inspekcyjną na podbity w roku 1783 przez Rosję Półwysep Krymski. Książę Grigorij Potiomkin właśnie kończył zaprowadzanie na Krymie pierwszego etapu rosyjskich porządków. Caryca była pod wrażeniem osiągnięć dokonanych przez księcia, opanowanie półwyspu ułatwiało Rosji sprawowanie kontroli nad Morzem Czarnym i stanowiło etap pod dalszą ekspansję, ukierunkowaną w stronę Konstantynopola i cieśnin czarnomorskich. Kolejnym celem rosyjskiej ekspansji stało się ujście Dunaju, drugiej co do wielkości rzeki Europy. Teren ten znajdował się jeszcze wówczas pod wpływem Imperium Osmańskiego, podobnie jak wcześniej Krym. Świeżo zdobyty przez Rosję teren znajdujący się na Nizinie Nadczarnomorskiej został przez nowych władców nazwany Noworosją. W roku 1787 Rosja nie opanowała jeszcze całego terytorium Noworosji, wobec czego Katarzyna II szykowała się do kolejnej rozprawy ze Stambułem.

robespierre: Stanisław August Poniatowski rozumiał, iż zbliża się kolejna wojna rosyjsko-turecka, zdawał sobie sprawę, iż Imperium Rosyjskie stanowi naturalny rynek zbytu dla polskich towarów, a stworzenie odpowiednich linii komunikacyjnych, łączących Morze Czarne z Morzem Bałtyckim, ułatwi błyskawiczny rozwój i postęp polskiej gospodarki. Pomimo faktu, iż Rzeczpospolita w roku 1787 znajdowała się już po pierwszym rozbiorze z roku 1772 i zajęciu Starostwa Spiskiego w roku 1769, nadal posiadała Gdańsk i kontrolowała ujście Wisły. Prusy, które spośród pozostałych państw ościennych najbardziej skorzystały na pierwszym rozbiorze, ustawiły komorę celną na Wiśle i dążyły do opanowana Gdańska, czemu sprzeciwiali się gdańszczanie oraz Wielka Brytania. W roku 1787 Rzeczypospolita uzyskując dostęp do Morza Czarnego, po częściowych reformach ustrojowych i inwestycjach gospodarczych, mogła stworzyć odpowiednią bazę ekonomiczną pod rewindykację utraconych w ramach pierwszego rozbioru terytoriów. Wówczas Polska mogła pozwolić sobie również na zrzucenie ciążącego od roku 1717 faktycznego protektoratu rosyjskiego, utwierdzonego wprowadzonymi w roku 1768 prawami kardynalnymi, potwierdzonymi na sejmie w Grodnie w latach 1773-1775. Król Polski próbował skorzystać z obecności Katarzyny II na Krymie i w Kaniowie w roku 1787 zaproponował Katarzynie II sojusz, wymierzony w Imperium Osmańskie. W zamian za udział sił polskich w wojnie rosyjsko- tureckiej, Polska miała otrzymać dostęp do Morza Czarnego, a także przy okazji powiększyć posiadane siły zbrojne. Stanisław August nie rozumiał, iż jego propozycja godzi w terytorialne i imperialne intencje Rosji, wobec czego spotkał się z odmową ze strony Katarzyny II.

robespierre: Polskie środowiska decyzyjne, świadome kolejnej wojny rosyjsko- tureckiej (1787-1792) i rywalizacji rosyjsko- austriackiej na Bałkanach, oraz protekcji Wielkiej Brytanii chroniącej polskie panowanie w Gdańsku, postanowiły nadarzającą się sytuację wykorzystać dla przepchnięcia niezbędnych reform ustrojowych i ograniczenia roli magnaterii. W latach 1788-1792 odbył się Sejm Czteroletni, którego efektem były szeroko idące reformy ustrojowe państwa, zawarte w uchwalonej 3 maja 1791 r. Konstytucji. Początkowo dominowały na dworze królewskim i u części światłych przywódców nadzieje na poparcie niektórych reform państwowych przez Katarzynę II za cenę pogłębienia sojuszu rosyjsko- polskiego i utrwalenia wpływów rosyjskich w Polsce. Po rozmyciu nadziei oczekiwano stosownej pomocy ze strony Prus (zwłaszcza Potoccy), w tym celu zawarto w roku 1790 sojusz z Prusami, a antyrosyjską koalicję miała wesprzeć Holandia i Wielka Brytania. Działania Prus miały charakter prowokacyjny, obliczony na zajęcie Gdańska i kolejnych terytoriów w Wielkopolsce.

robespierre: Pierwsze dwa lata działalności Sejmu Czteroletniego, obradującego od 1788 r. odbyły się pod węzłem konfederacji, co uniemożliwiało zerwania obrad i zobowiązywało do podejmowania decyzji większością głosów. Przyśpieszenie działalności reformacyjnej nastąpiło w roku 1790 po nowych wyborach. Wówczas uchwalono: 1) ustawę o sejmikach; 2) ustawę o miastach królewskich; 3) Ustawę Rządową, nazwaną Konstytucją 3 Maja. Nazwa ustawa „rządowa” tłumaczy się przez ówczesne rozumienie słowa rząd, co traktowano jako ustrój państwa. Konstytucja regulowała prawa i obowiązki ogółu mieszkańców państwa, zasady organizacji władz centralnych, była ustawą zasadniczą, stanowiącą punkt odniesienia wobec kolejnych dokumentów rangi ustawowej. Za autorów Konstytucji 3 Maja uchodzą Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj i inni.

robespierre: Polska zgodnie z konstytucją stała się dziedziczną monarchią konstytucyjną, z wydzielonym rządem, Strażą Praw. Potocki zajął się uregulowaniem roli parlamentu, a Kołłątaj zredagował ostatecznie tekst i przypilnował, aby reformy miały charakter „łagodnej rewolucji”, zgodnie z założeniami Gaetano Filangierego zawartymi w „Pacifa Rivoluzione”. Konstytucja wymierzona była w oligarchię magnacką i nowy ustrój państwa opierała na sojuszu szlachecko- mieszczańskim. Chłopi zostali objęci opieką państwa i nie mogli oczekiwać ze strony reformatorów zbyt wiele, obawiano się z ich strony wystąpienia, w przypadku nadania im zbyt wielu praw. Konstytucja została uchwalona z naciągnięciem obowiązującego prawa, w czasie nieobecności czołowych przedstawicieli stronnictwa hetmańskiego. Był to wynik sojuszu Stronnictwa Patriotycznego na czele z marszałkiem sejmu, Stanisławem Małachowskim, ze Stronnictwem Dworskim, reprezentowanym przez Michała Poniatowskiego. Stronnictwo Patriotyczne zjednoczyło się ze Stronnictwem Dworskim, co stało się podstawą pod pierwsze w historii Polski, nowoczesne stronnictwo polityczne, nazwane Zgromadzeniem Przyjaciół Konstytucji 3 Maja.

robespierre: Hugo Kołłątaj w swej mowie sejmowej z 18 czerwca 1791 stwierdził, iż Konstytucja 3 Maja przyniosła przemiany polityczne i administracyjne, jednak to tylko pewien punkt etapu, przed dalszymi zmianami. Kołłątaj domagał się dalszych reform ekonomicznych, rozwoju szkolnictwa i oświaty, nowoczesnego prawodawstwa karnego i cywilnego. Zgodnie z treścią Konstytucji 3 Maja, szlachta pozostała stanem uprzywilejowanym i pierwszym spośród pozostałych. Prawa polityczne zachowała szlachta posiadająca, posesjonaci, pozostali ze stanu szlacheckiego stracili po uchwaleniu konstytucji. Szlachta utrzymała prawo własności, nietykalność osobistą i majątkową, zwolnienie od kwaterunku wojska, utrzymana została zwierzchność dominialna nad włościanami. Odsunięcie szlachty nieposiadającej od polityki było wymierzone w magnaterię, która biedniejszych spośród szlachty traktowała jako swych klientów i tym samym wywierała swoje wpływy na władzę. W kwestii mieszczaństwa, poszczególni, bardziej wpływowi przedstawiciele tego stanu mieli być stopniowo nobilitowani, na zasadzie skartabellatu, to znaczy mieszczanin otrzymał szlachectwo, ale jeszcze bez uprawnień politycznych, które uzyskiwali dopiero jego potomkowie. Rozwiązanie to wbrew pozorom nie służyło miastom, tylko pozyskiwaniu co wybitniejszych osób spośród mieszczan przez szlachtę. Prawa zyskiwało głównie mieszczaństwo posiadające w mieście. Ci zyskiwali nietykalność osobistą bez wyroku sądu, nabywania dóbr ziemskich, piastowania niższych urzędów administracyjnych i sądowych, otrzymania szlachectwa. Był to grunt pod przymierze szlachecko- mieszczańskie, które miało stanowić podbudowę społeczną dziedzicznej monarchii konstytucyjnej. Jak możemy zauważyć, Konstytucja 3 Maja miała MNIEJ DEMOKRATYCZNY charakter, niż wcześniej obowiązujące prawo. Praw politycznych zostały pozbawione osoby nieposiadające.

robespierre: Jeżeli chodzi o chłopów, zostali oni objęci prawną opieką ze strony rządu, utrzymane zostało zwierzchnictwo dominialne szlachty i pańszczyzna. Polska gospodarka rolna oparta została na fizjokratyzmie, poglądzie głoszącym, iż podstawą ekonomii jest czysta wartość tworzona przez szeroko pojętą uprawę ziemi. W Konstytucji zachęcano do przechodzenia z pańszczyzny na czynsze, w formie dobrowolnych, dwustronnych umów, które miały być objęte gwarancjami państwa. Przybysze i zbiegowie mieli uzyskać prawo osiedlania się i podejmowania pracy najemnej. Opieka nad chłopami sprowadzać się miała do Komisji Policji i Komisji Porządku. Chłopów dotyczyła również nieco późniejsza od konstytucji ustawa o sprzedaży królewszczyzn, która osiadłym na tych królewszczyznach chłopom gwarantowała własność wieczystą.

robespierre: W sferze religijnej Konstytucja 3 Maja gwarantowała swobodę wyznań religijnych i tolerancję. Jako panującą uznano religię katolicką, której porzucenie, apostazję, traktowano jako przestępstwo. Tron i stanowiska ministerialne zarezerwowane były dla katolików. Należy jednak zapamiętać, iż uchwalone nieco później Statuty Pińskie dopuściły do obsady wyższych urzędów centralnych również prawosławnych np. Sabbę Palmowskiego.

robespierre: W Konstytucji 3 Maja zawarte zostało nowoczesne rozumienie narodu, Od tej chwili za naród traktowana była nie tylko szlachta, również mieszczanie, a nawet włościanie. Opieką rządu, pomimo zwierzchniej władzy dominialnej szlachty, objęci zostali także chłopi. Koncepcja narodu szlacheckiego ustąpiła miejsca demokratycznej koncepcji narodu, obejmującego wszystkie stany społeczne.

robespierre: W kwestiach politycznych doszło do uchwalenia Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, gdzie Wielkie Księstwo Litewskie praktycznie zostało zunifikowane z Koroną, jednak zachowywało jeszcze pewną dozę podmiotowości. Uznano za obowiązującą zasadę umowy społecznej i woli narodu autorstwa Jeana Jacquesa Rousseau oraz zasadę trójpodziału władzy opisaną przez Charlesa Luisa Montesquieu. Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy sejm składający się z izby poselskiej i senatu oraz króla. W izbie poselskiej zasiadało 204 posłów wybieranych przez sejmiki ziemskie i 24 plenipotentów miast, wysuwanych przez zgromadzenia miejskie wydziałowe, wprowadzeni do izby poselskiej pośrednio, przez zasiadanie w komisjach rządowych. Senat, izbę wyższą tworzyło 102 członków, wraz z wojewodami i kasztelanami, oraz biskupi diecezjalni, w tym biskup unicki kijowski i ministrowie, razem 132 osoby. Senat zatrzymał prawo weta zawieszającego w zakresie praw politycznych, cywilnych i karnych. Król utracił prawo sankcji ustaw, zatrzymał inicjatywę ustawodawczą wspólną ze strażą praw, prawo zwoływania sejmu, które dzielił z marszałkiem. Co 25 lat był przewidziany sejm konstytucyjny, gdzie rewizji miała być poddawana treść konstytucji, wówczas senat miał odgrywać rolę rady starszych i nie posiadał weta zawieszającego. Władza wykonawcza należała do dziedzicznego króla i straży praw, która składała się z króla, prymasa, 5 ministrów, następcy tronu i marszałka sejmu. Władza sądownicza należała do sądów komisji rządowych i porządkowych, sądów ziemiańskich, sądu sejmowego, sądu magistratów miejskich i sądu apelacyjnego.

robespierre: Ważną regulacją sejmu było wprowadzenie dobrowolnej ofiary na naglące potrzeby ojczyzny, która stanowiła średnio udany pomysł. Następnie zaprowadzono podymne, jako przymusową pożyczkę. W dalszej kolejności ofiarę wieczystą w wysokości 10% opodatkowano szlachtę i pobrano 20% podatek od dochodów duchowieństwa. Zwiększono limity wojska do 100 tys. ludzi, wprowadzono pobór przymusowy i powołano odpowiednie komisje wojskowe i komisariat wojskowy.

robespierre: Wysiłek reformacyjny został powstrzymany zakończeniem wojny rosyjsko- tureckiej w roku 1792 i wcześniejszym wygaszeniem wojny rosyjsko- szwedzkiej 1788- 1790. Rosja, zabezpieczona od strony Szwecji i Imperium Osmańskiego, swobodnie mogła zorganizować wojska do natarcia na Polskę i przywrócenia swego protektoratu. Rosja w zamian za Gdańsk i kolejne nabytki terytorialne mogła liczyć na wsparcie ze strony Prus, które w roku 1790 nawet zawarły taktyczny sojusz z Polską. Polska nie spodziewała się zdrady Prus i zagrożenia od zachodniej strony. Wielka Brytania również przestała wspierać Polskę. W roku 1792 rozgorzała wojna w obronie konstytucji, która przez stronę polską została przegrana, reformy wycofane a władzę w kraju przejęła Targowica. Twórcy konstytucji zmuszeni zostali podporządkować się nowej władzy jak Stanisław August Poniatowski. Hugo Kołłątaj, Franciszek Salezy Dmochowski, czy Ignacy Potocki, wybrali emigrację. Konstytucja 3 Maja obowiązywała tylko czternaście miesięcy. Przy okazji należy zwrócić uwagę, iż wielu duchownych udzielało się przy uchwaleniu konstytucji i swoją postawą popierało niezbędny program reform. Spośród zasłużonych duchownych należy wymienić Hugona Kołłątaja, Michała Poniatowskiego, Ignacego Krasickiego, Franciszka Salezego Jezierskiego, Adama Naruszewicza, czy Franciszka Zabłockiego.

Skywalker: sranda musi być

DŻON Z KENTAKI: robespierre Nie musisz przepisywać encyklopedii. Jak będę chciał to sobie przeczytam co tam jest napisane. Opcja DODAJ KOMENTARZ tzn wyraż swoją opinię a nie kopiuj. PZDR.