Zaloguj się
Jesteś nowy na OX.PL?
Zaloguj się
Jesteś nowy na OX.PL?
wiadomości

Pamięć o powstaniach- 100.rocznica II Powstania Śląskiego

Marszałek Województwa Śląskiego Jakub Chełstowski, Przewodniczący Sejmiku Województwa Śląskiego Jan Kawulok i minister środowiska Michał Woś – złożyli wieniec ku czci Powstańców Śląskich w Katowicach. Dziś przypada 100. rocznica wybuchu II Powstania Śląskiego.

 

Powstania Śląskie były niezwykłym zrywem mieszkańców Śląska, którzy opowiedzieli się za polską tradycją, kulturą i tożsamością, deklarując swoje przywiązanie do odradzającej się Ojczyzny. Jesteśmy im wdzięczni pamięć, szacunek i hołd dla ich bohaterskiej postawy – akcentuje marszałek województwa, Jakub Chełstowski.

Aby przybliżyć kulisy wybuchu II Powstania Śląskiego, należy wrócić do wydarzeń z początku 1920 roku. Właśnie wtedy weszły w życie na Górnym Śląsku postanowienia traktatu wersalskiego. Niemiecka Straż Graniczna i wojska niemieckie opuściły teren plebiscytowy, a na ich miejscu pojawiły się kilkunastotysięczne oddziały alianckie (francuskie, brytyjskie i włoskie). Władzę cywilną na obszarze plebiscytowym i zwierzchność nad wojskami alianckimi należała do Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku, która na swoją siedzibę wybrała Opole. Na jej czele stanął francuski generał Henri Le Rond, a jego zastępcami byli: angielski pułkownik Henry Percival i włoski generał Armando de Marinis.. Zainteresowane kraje (Polska, Niemcy, Czechosłowacja i Stolica Apostolska) miały u boku Komisji swoich stałych przedstawicieli.

Dla celów prowadzenia kampanii plebiscytowej rząd polski powołał Polski Komisariat Plebiscytowy (PKPleb.), na czele którego stanął Wojciech Korfanty. Jego siedziba znalazła się w Hotelu „Lomnitz” w Bytomiu. Odpowiednikiem po stronie niemieckiej PKPLeb. był Niemiecki Komisariat Plebiscytowy (Plebiszitkommissariat für Deutschlands) w Katowicach, działający pod przewodnictwem działacza katolickiej Partii Centrum - Kurta Urbanka.

Kampania plebiscytowa po obydwu stronach opierała się na operowaniu argumentami o różnym charakterze, najbardziej widoczne w propagandzie były historyczne i etniczne. Największą rolę odegrały jednak wizje przyszłości roztaczane przez obydwie strony w wypadku głosowania za Polską lub Niemcami. Niemcy grozili, iż w niepodległej Rzeczypospolitej nastąpi zapaść gospodarcza górnośląskiego przemysłu ciężkiego, wynikająca z oderwania od rynków zbytu w Niemczech i w Europie. Ważkim argumentem było również wskazywanie na Polskę, jako państwo niestabilne, bliskie rozpadu („Polska jako państwo sezonowe”). Z kolei w polskiej propagandzie ostrzegano przed koniecznością spłacania przez wiele dziesiątków lat przez Niemcy odszkodowań wojennych, co spowodować miało załamanie gospodarki. Ostrzegano także przed utrzymaniem się na Górnym Śląsku tradycyjnego podziału społecznego: Niemiec – obszarnik, kapitalista, Polak – wykorzystywany i uciskany robotnik. Bardzo ważne były składane po obydwu stronach konfliktu obietnice nadania po plebiscycie specjalnego statusu prawnego dla Górnego Śląska. Niemcy zapowiadali szeroką autonomię, a już w 1919 roku wydzielili nawet ze Śląska odrębną pruską prowincję. Po korzystnym rozstrzygnięciu w Berlinie zapowiadano nawet kolejny plebiscyt (rzeczywiście odbył się w 1923 roku), mający zadecydować o ewentualnym utworzeniu osobnego Kraju (Land) w Rzeszy Niemieckiej. Polska obietnica była bardziej konkretna. 15 lipca 1920 roku polski Sejm Ustawodawczy przyjął ustawę o utworzeniu w przyszłości samorządowego województwa śląskiego (potem posługiwano się najczęściej terminem autonomii śląskiej), które miało odgrywać w odrodzonej Rzeczypospolitej rolę szczególną, najbardziej rozwiniętego gospodarczo i cywilizacyjnie województwa.

Wiosną i latem 1920 roku podczas prowadzonej kampanii plebiscytowej dochodziło wielokrotnie pomiędzy Polakami i Niemcami do walk (m.in. Opole, Bytom, Gliwice), które z trudem pacyfikowali żołnierze wojsk sojuszniczych. Po stronie polskiej odtworzona po nieudanym I powstaniu śląskim Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska (POW GŚ) angażowała się w ochronę polskich wieców i zebrań, co doprowadzało do starć z funkcjonariuszami policji niemieckiej (Sicherheitspolizei – SiPo). Na zaostrzenie sytuacji politycznej na Górnym Śląsku w połowie 1920 roku wpłynęło także niepowodzenie ofensywy polskiej na Ukrainie. Kiedy wojska sowieckie zbliżały się do Warszawy Niemcy podjęli próbę wykorzystania tej sytuacji dla przejęcia Górnego Śląska bez plebiscytu. W lipcu 1920 roku wybuchł na Górnym Śląsku strajk wywołany przez niemieckie związki zawodowe przy akceptacji partii niemieckich. Protestowano przeciwko wojnie polsko-radzieckiej i żądano wzmocnienia sił alianckich na Górnym Śląsku, a nawet użycia w celu ochrony granicy dodatkowych niemieckich sił policyjnych wprowadzonych na teren plebiscytowy.

 

W Katowicach 17 sierpnia demonstracja niemiecka w centrum miasta doprowadziła do starcia z francuskimi oddziałami. Później doszło do ataku na siedzibę polskiego powiatowego PKPleb. i redakcję socjalistycznej „Gazety Robotniczej”. Tragicznie zginął wówczas zamordowany przez Niemców znany polski działacz polityczny i społeczny, katowicki lekarz - Andrzej Mielęcki.

Wydarzenia w Katowicach skłoniły Korfantego znajdującego się już pod naciskiem dowódców powiatowych POW GŚ, szczególnie Walentego Fojkisa z powiatu katowickiego, do ogłoszenie II powstania śląskiego (18/19-25 sierpnia 1920 roku). Tym razem precyzyjnie określono cele powstania: likwidację stronniczej policji niemieckiej i stworzenie opartej na parytecie policji plebiscytowej. Powstanie zakończyło się sukcesem polskim, zajęto powiaty nadgraniczne i większość górnośląskiego okręgu przemysłowego, starano się tylko by nie atakować centrów miast, gdzie stacjonowały wojska alianckie. Francuscy żołnierze i oficerowie wyraźnie zresztą sympatyzowali z Polakami, tylko żołnierze włoscy, deklarując swoją neutralność, zmuszali kilkakrotnie siły powstańcze do odstąpienia (w tym czasie na terenie plebiscytowym nie było wojsk brytyjskich).

Sukces powstańców umożliwił po rozmowach prowadzonych w Bytomiu pod patronatem Komisji Międzysojuszniczej z udziałem obydwu komisarzy plebiscytowych, Korfantego i Urbanka, podpisanie porozumienia o zawieszeniu walk. Najważniejszym rezultatem układu było stworzenie tzw. Policji Plebiscytowej (Abstimmungspolizei - APO), a więc spełnienia żądań strony polskiej.

- O II Powstaniu Śląskim przez lata często zapominano albo je marginalizowano, być może z tego powodu, że poprzedzał je ciąg niezbyt dobrych dla nas zdarzeń, niemniej jego znaczenie jest ogromnie ważne. Bitwa Warszawska ocaliła Polskę, drugi zryw narodowowyzwoleńczy na Śląsku, Śląsk w gruncie rzeczy ocalił i pomógł mu wrócić do Polski. A przecież drugie powstanie wcale nie miało poparcia Warszawy. Wielką rolę odegrał Wojciech Korfanty. Postać wybitna, wielki polityk o formacie europejskim, człowiek wykształcony, znający języki. Potrafiący porwać za sobą ludzi – podsumowuje prof. Zygmunt Woźniczka.

 

KOD/MAT.PRAS./ sląskie.pl

źródło: ox.pl
dodał:

Komentarze

9
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za komentarze internautów. Wpisy niezgodne z regulaminem będą usuwane.
Dodając komentarz, akceptujesz postanowienia regulaminu.
Zobacz regulamin
2020-08-19 21:16:40
donekT: Autonomiczne województwo śląskie w samym swym założeniu miało stanowić rozwiązanie tymczasowe, do czasu pełnej unifikacji z UNITARNYM PAŃSTWEM POLSKIM. Późniejszą unifikację utrudniał sanacyjny autorytarny reżym, a organy samorządowego województwa stały się ostoją demokracji w ramach II RP. Sam Wojciech Korfanty był jednym z czołowych opozycjonistów wobec Piłsudskiego.
2020-08-19 21:33:45
donekT: Niemcy do 1925 były zobowiązane do nabywania węgla wydobywanego z polskiej części Górnego Śląska. Po tym okresie Berlin zaczął ograniczać import z Polski i prowadził z Warszawą wojnę celną, która odbiła się na polskiej gospodarce i trwała do 1933, kiedy rządy objął Adolf Hitler. Polski węgiel niezakupiony przez Niemcy znalazł swój zbyt na rynku angielskim, gdzie tamtejsi górnicy prowadzili wówczas długotrwałe akcje strajkowe. Odprężenie w polsko- niemieckich stosunkach trwało od 1933- do marca 1939, kiedy II RP poczuła się związana brytyjskimi gwarancjami. II RP i tak spłacała część niemieckich reparacji wojennych z terenu Górnego Śląska, Wielkopolski i Pomorza. Co więcej, Polska zmuszona została do podpisania tak nazywanego "Małego Pokoju Wersalskiego", który nie obowiązywał strony niemieckiej. Oznaczało to, iż mniejszość niemiecka zyskała prawo odwoływania się na wszelkie formy realnej, lub urojonej dyskryminacji ze strony polskich władz. Mniejszość niemiecka nadużywała swojego prawa, z kolei polska mniejszość w Niemczech nie posiadała adekwatnego prawa i była sekowana ze strony niemieckich władz.
2020-08-19 22:10:35
: nie fanzol donuś i koniecznie weź stoperan
2020-08-19 22:18:12
donekT: krzy-sio+ jak ocenisz zachowanie niemieckich szowinistów z okresu II Powstania Śląskiego, postawę ANDRZEJA MIELĘCKIEGO (zdaje się, iż nieco zapomniana postać) oraz jak odniesiesz się względem NIEMIECKIEGO LUDOBÓJSTWA W AFRYCE z lat 1904-1907??? Zdaje się, iż to pierwsze ludobójstwo w dziejach XX w. jest nieco zapomniane przez europejską opinię publiczną i każdy średnio rozgarnięty, jako pierwsze ludobójstwo w XX w. podaje przykład Ormian...
2020-08-19 22:34:33
donekT: Pragnę przypomnieć, iż projekt "NARODKU ŚLĄSKIEGO" to również niemiecka inicjatywa, właśnie z okresu walki pomiędzy Polską a Niemcami o przynależność państwową Górnego Śląska... Jak możemy zauważyć, niemieckie projekty są naprawdę ponadczasowe. Godna poznania jest niemiecka szowinistyczna mitologia i propaganda historyczna... Możemy dowiedzieć się takich perełek, iż antyczna Germania sięgająca Wisły i Niemna na wschodzie to ówczesna forma Niemiec, Niemcy pokonali Rzymian w Lesie Teutoburskim... Henryk Brodaty był księciem niemieckim... Jedyną nacją tworzącą cywilizację w Europie Środkowo-Wschodniej byli Niemcy... Pojawia się również wątek przedmurza, gdzie Niemcy bronili Europy przed azjatyckimi hordami pod Legnicą, Worsklą, czy Wiedniem... Bitwa pod Tannenbergiem miała stanowić odwet za klęskę pod Grunwaldem, fajnie, iż w XV wieku istniała już Rosja;)
2020-08-20 11:29:41
donekT: Dziękuję;)
2020-08-20 15:01:54
pogromca ciemnoty: Nie fanzol, politykier
2020-08-21 13:55:49
: no i tak lekko licząc ze setka donusiowych wypocin poszła się paść - w końcu...
2020-08-21 15:35:23
Marx: Faszysta!
Musisz się zalogować, aby móc wystawiać komentarze.
Nie masz konta? Zarejestruj się i sprawdź, co możesz zyskać.
To również może Ciebie zainteresować:
Ostatnio dodane artykuły: