Co mają wspólnego Cieszyn, biblioteka i grecki napis?

Dziś (08.05) przypada Dzień Bibliotekarza, który od 2004 roku inicjuje Tydzień Bibliotek. W 2020 roku hasło przewodnie tygodnia to „Zasmakuj w Bibliotece” - Książnica Cieszyńska włączając się w hasło tegorocznej edycji tygodnia „Zasmakuj w Bibliotece” pragnie tym razem, wprowadzając w klimat święta, przypomnieć swoje chwalebne początki, koncentrując się na pewnej, greckiej inskrypcji zachowanej w Cieszynie, stanowiącej właśnie ów niepowtarzalny smak – wyjaśnia dr Aleksandra Golik-Prus, która przygotowała opracowanie, dotyczące greckiej inskrypcji, widniejącej w Cieszynie, na budynku obecnego klasztoru franciszkanów.

Jednak od początku. Chociaż od Grecji dzieli nas wiele kilometrów, można w Cieszynie znaleźć odniesienia do tamtejszej kultury i inspiracje z nią związane. ΨΥΧΗΣ ІΑΤΡΕΙΟΝ (Psyches iatreion), czyli „lecznica duszy” (czy też „lekarstwo na umysł”) to inskrypcja, która widnieje na elewacji ponadgimnazjalnego budynku, który Szersznik nabył, aby udostępnić w nim uczniom i mieszkańcom regionu swoje księgozbiory i eksponaty - „Psyches iatreion”, owo biblioteczne motto, wskazywało na doskonalącą umysł ludzki funkcję książek – uzupełnia Golik-Prus.

Do greckiego napisu na fasadzie budynku obecnego klasztoru franciszkanów nawiązują również słowa Józefa Wittlina (polski poeta, prozaik i tłumacz), który skomentował to mówiąc „Nareszcie znalazłem to, czego daremnie szukam od tylu lat. Wcale mnie to nie dziwi, że właśnie w tym mieście istnieje lecznica dusz. Psyches hiatrejon”. Teza zdaniem dr Małgorzaty Golik-Prus jest uniwersalna a jej historia długa - Jego uniwersalizm potwierdza też fakt, iż już za czasów faraona Ramzesa II motto miało się znajdować nad wejściem do świętej biblioteki w pobliżu Teb, jak zanotował to grecki historyk Diodor Sycylijski, tłumacząc na grekę egipskie hieroglify. W czasach hellenistycznych widniało ono na wejściowym portalu Biblioteki Aleksandryjskiej. Również nad wejściem do barokowej sali szwajcarskiej Staatsbibliothek w St. Gallen widnieje wspomniane motto, a jego adaptacja pojawiła się na frontonie Biblioteki Królewskiej w Berlinie z 1780 r. w postaci „nutrimentum spirytus” (pokarm dla ducha). W Polsce zaś wcześniejszy od cieszyńskiego napis: „Bibliotheke tes psyches iatreion” (Biblioteka lecznicą duszy) znalazł się u wejścia do pierwszej siedziby gdańskiej Bibliotheca Senatus Gedanensis założonej w 1596 r. – wyjaśnia w opracowaniu, udostępnionym przez Książnicę Cieszyńską.

Zgodnie z greckim napisem, a raczej jego usytuowaniem, to właśnie książki są lekarstwem dla duszy, a biblioteki można nazwać lecznicami dusz - Czy zatem może być lepsze miejsce dla odpoczynku od trudnej rzeczywistości niż Książnica Cieszyńska i jej bogate zbiory pozostaje oczywiście pytaniem retorycznym – podsumowuje Golik-Prus.

JŚ/mat.pras.