Zaloguj się
Jesteś nowy na OX.PL?
Zaloguj się
Jesteś nowy na OX.PL?
wiadomości

Najpierw do wody, potem tatarczówka i na Judosza

Szczególnie kultywowane tradycje wielkanocne są obecne w Skoczowie. Tu przetrwał niegdyś bardzo popularny również w innych miejscowościach - pochód z Judoszem. Zaprasza na niego w samo południe w Wielki Piątek – Towarzystwo Miłośników Skoczowa i Ochotnicza Straż Pożarna. Najstarsi Skoczowianie pieczołowicie przygotowują także specjalną nalewkę z kłącza tataraku – zwaną Tatarczówką. To na rozgrzewkę po wielkanocnej kąpieli z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek.

Szczególne tradycje kultywowane są przez mieszkańców Skoczowa. Już dziś o północy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek jak podają lokalne przekazy w przyrodzie dzieją się cuda. Jak wierzono woda w rzekach o tej porze zamienia się w wino lub krew i ma specjalne lecznicze właściwości. Jednak, aby dostąpić tych niezwykłych cudów i właściwości wody, należy się obmywać nią w milczeniu przed wschodem słońca, w wodzie płynącej z zachodu na wschód. Wierzono, iż kto się wtedy wykąpie, będzie zdrów i wesół oraz szwarny przez cały rok.

Skoczowianie obmywali się w rzece Wiśle wypowiadając formułę: „Po aresztowaniu, jak prowadzono Jezusa z Ogrójca przez rzekę Jordan (na sąd do Sanhedrynu) zapytano się Go czy jest mu zimno, czy ciepło. On odpowiedział, że jest mu ani zimno, ani ciepło, ani temu nie będzie, kto w Wielki Piątek przed wschodem słońca wspominał mnie będzie”.

Kolejnym zwyczajem po tej wielkopiątkowej kąpieli, jest wypicie kieliszka gorzkiej tatarczówki – nalewki, na którą przepis przekazywany jest w Skoczowie z pokolenia na pokolenie. Gorzki napitek ma symbolizować mękę Chrystusa, ma także przygotować żołądek na świąteczne obżarstwo. Skoczowianie kultywują ten zwyczaj co roku w Wielki Piątek wraz z degustacją tatarczówki w miejscowej siedzibie OSP tuż po pochodzie z judoszem.

A ten odbędzie się już w Wielki Piątek i Wielką Sobotę w Skoczowie. Punktualnie w Południe słomiana kukła wyruszy spod remizy i przejdzie przez miasto wśród gromkiego kle, kle kle małych dzieci. W sobotę zostanie spalona a wraz z nią całe zło, które „zamiecie” z uliczek miasta...

KOD

źródło: ox.pl
dodał:

Komentarze

22
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za komentarze internautów. Wpisy niezgodne z regulaminem będą usuwane.
Dodając komentarz, akceptujesz postanowienia regulaminu.
Zobacz regulamin
2022-04-14 18:25:56
św. Patryk.: Brunatna Alternatywa, Rycerze Niepokalanej, Toruńskie Pierniki i Bataliony Moherowe szykują już kontrmanifestację, będą palić kukły Żyda, Tuska, Sorosa i Merkel
2022-04-14 19:35:30
Marx.: kard. Kazimierz Nycz podczas uroczystej mszy św. odprawionej w Wielki Czwartek w archikatedrze warszawskiej przestrzegał też przed "posługą dzielenia" z ambony i "zbyt bliskiego związku ołtarza i tronu na przykładzie Kościoła prawosławnego w Moskwie, kiedy trzeba mówić nie to, co chce Pan Bóg, tylko to, co chce władca". - no mówił, przestrzegał, i co z tego? toż polski kościół katolicki i Kaczyński to wypisz wymaluj karykaturalna kalka z moskiewskiej cerkwi i Putina, a kardynał se może gadać
2022-04-14 19:41:01
AntyklerForte+: W 2017 r. Arkadiusz Cz. był księdzem w parafii w Wejherowie i uczył religii w miejscowym gimnazjum. Dyrekcja szkoły zawiadomiła policję, że ksiądz rozsyła uczniom poniżej 15. roku życia zdjęcia męskich genitaliów, w tym swojego przyrodzenia, wraz z wulgarnymi komentarzami. Zdjęcia trafiały zarówno do dziewczynek, jak i chłopców.
2022-04-14 19:41:09
AntyklerForte+: Prokuratura postawiła księdzu zarzuty dotyczące rozpowszechniania pornograficznych treści. Z kolei archidiecezja gdańska zawiesiła Arkadiusza Cz. w czynnościach kapłańskich. Duchowny przyznał się do winy, a już w maju 2018 r. w sądzie zapadł wyrok skazujący. Nie wiadomo jednak, jaką karę usłyszał ksiądz, ponieważ akta tej sprawy zostały przekazane państwowej komisji, wyjaśniającej podobne przypadki.
2022-04-14 19:41:40
AntyklerForte+: Po kilku latach ksiądz Arkadiusz Cz. wraca do pracy duszpasterskiej, w ograniczonym zakresie. Będzie świadczył pomoc w parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Gdańsku-Wrzeszczu. – Ks. Arkadiusz podjął posługę kapłańską w ograniczonym zakresie, nie prowadzi dziecięcych i młodzieżowych grup duszpasterskich – wyjaśnia ks. Maciej Kwiecień, rzecznik prasowy archidiecezji gdańskiej
2022-04-14 19:42:11
AntyklerForte+: módlmy się... [nowenna pompejańska 10x na czczo]
2022-04-14 19:42:48
AntyklerForte+: p.s. wyjaśniam "na czczo": jak post, to post
2022-04-14 20:27:49
Anakin324: AntyklerForte+ "Czy może niewidomy prowadzić niewidomego? Czy nie wpadną w dół obydwaj? Uczeń nie przewyższa nauczyciela. Lecz każdy, dopiero w pełni wykształcony, będzie jak jego nauczyciel. Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a belki we własnym oku nie dostrzegasz? Jak możesz mówić swemu bratu: Bracie, pozwól, że usunę drzazgę, która jest w twoim oku, gdy sam belki w swoim oku nie widzisz? Obłudniku, wyrzuć najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka swego brata".
2022-04-14 20:27:50
Anakin324: AntyklerForte+ "Czy może niewidomy prowadzić niewidomego? Czy nie wpadną w dół obydwaj? Uczeń nie przewyższa nauczyciela. Lecz każdy, dopiero w pełni wykształcony, będzie jak jego nauczyciel. Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a belki we własnym oku nie dostrzegasz? Jak możesz mówić swemu bratu: Bracie, pozwól, że usunę drzazgę, która jest w twoim oku, gdy sam belki w swoim oku nie widzisz? Obłudniku, wyrzuć najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka swego brata".
2022-04-14 20:27:52
Anakin324: AntyklerForte+ "Czy może niewidomy prowadzić niewidomego? Czy nie wpadną w dół obydwaj? Uczeń nie przewyższa nauczyciela. Lecz każdy, dopiero w pełni wykształcony, będzie jak jego nauczyciel. Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a belki we własnym oku nie dostrzegasz? Jak możesz mówić swemu bratu: Bracie, pozwól, że usunę drzazgę, która jest w twoim oku, gdy sam belki w swoim oku nie widzisz? Obłudniku, wyrzuć najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka swego brata".
2022-04-14 20:27:53
Anakin324: AntyklerForte+ "Czy może niewidomy prowadzić niewidomego? Czy nie wpadną w dół obydwaj? Uczeń nie przewyższa nauczyciela. Lecz każdy, dopiero w pełni wykształcony, będzie jak jego nauczyciel. Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a belki we własnym oku nie dostrzegasz? Jak możesz mówić swemu bratu: Bracie, pozwól, że usunę drzazgę, która jest w twoim oku, gdy sam belki w swoim oku nie widzisz? Obłudniku, wyrzuć najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka swego brata".
2022-04-14 20:27:53
Anakin324: AntyklerForte+ "Czy może niewidomy prowadzić niewidomego? Czy nie wpadną w dół obydwaj? Uczeń nie przewyższa nauczyciela. Lecz każdy, dopiero w pełni wykształcony, będzie jak jego nauczyciel. Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a belki we własnym oku nie dostrzegasz? Jak możesz mówić swemu bratu: Bracie, pozwól, że usunę drzazgę, która jest w twoim oku, gdy sam belki w swoim oku nie widzisz? Obłudniku, wyrzuć najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka swego brata".
2022-04-14 20:27:53
Anakin324: AntyklerForte+ "Czy może niewidomy prowadzić niewidomego? Czy nie wpadną w dół obydwaj? Uczeń nie przewyższa nauczyciela. Lecz każdy, dopiero w pełni wykształcony, będzie jak jego nauczyciel. Czemu to widzisz drzazgę w oku swego brata, a belki we własnym oku nie dostrzegasz? Jak możesz mówić swemu bratu: Bracie, pozwól, że usunę drzazgę, która jest w twoim oku, gdy sam belki w swoim oku nie widzisz? Obłudniku, wyrzuć najpierw belkę ze swego oka, a wtedy przejrzysz, ażeby usunąć drzazgę z oka swego brata".
2022-04-14 20:52:58
AntyklerForte+: Anakin324 odpowiadam: 1. niewidomy może prowadzić niewidomego, naukowo udowodnione; 2. wpadną albo nie wpadną, zależy to od wielu czynników, m. in. od obecności dołu na ich drodze i technik, jakimi się będą posługiwali podczas swego marszu; 3. nie mam brata, belki w oku tym bardziej; 4. w związku z 3. - bez komentarza (p.s. raz wystarczy czy 6 razy powtórzyć?)
2022-04-15 10:21:25
Santa_Claus: a od Świętego Mikołaja w koszyku wielkanocnym niespodzianka - rekordowa w XXI wieku inflacja - tatarczówka się przyda zwłaszcza tym, co się na kredyt pokusili na piękne oczy prezesa NBP, pół litra może nie wystarczyć
2022-04-15 11:01:23
prometeusz: AntyklerForte+: Proponuję poszukać dobrego psychiatry, a jak nie zdążysz do świąt, to spróbuj co poł godziny zrobić trzydzieści głębokich oddechów.
2022-04-15 12:06:21
robespierre: Wodzenie Judosza stanowi przykład jednego z tradycyjnych zwyczajów przypadających w porze przedświątecznej (Wielkanoc), który mieszkańcy Skoczowa dumnie przedstawiają jako swój autorski projekt i wkład w lokalną kulturę ludową. Niemal każdy mieszkaniec Trytonowego Grodu traktuje to jako oczywistość a wspominanie o tym stanowi truizm. W literaturze ów obrzęd jest prezentowany jako wyjątkowy, niemal zarezerwowany tylko dla Skoczowa, choć autorzy opracowań chyłkiem i lakonicznie wspominają, iż tradycja ta swymi początkami sięga wieków XVI-XVII, wywodzi się z kręgów kościelnych i dawniej była kultywowana powszechnie na terenie regionu. Z bliżej nieznanych nam przyczyn obrzęd wodzenia Judosza, choć z przerwami, przetrwał wśród mieszkańców Skoczowa i dziś jego organizacja pozostaje domeną miejscowych społeczników. Dawniej kultywowanie tradycji przez władze ludowe zostało odgórnie zakazane, z przyczyn ideologicznych jako przejaw kościelnego przesądu. Z kolei paręnaście lat temu wodzenie słomianej kukły spotkało się z potępieniem ze strony parafialnych aktywistów powiązanych z jedną z ówczesnych partii politycznych. Wówczas skoczowski Judosz stał się przyczyną podziału wśród mieszkańców, a także wzbudził rozterki u przedstawicieli miejscowych świeckich i wyznaniowych władz. Kiedy główni oponenci zachowywania konkretnych miejscowych tradycji przestali wywierać presje na władze, za sprawą doniesień medialnych skoczowianie uświadomili sobie, iż podobne zwyczaje, nawet nieco bardziej żywiołowe, są praktykowane w innych regionach kraju, a nawet w innych częściach świata. Pruchnicki Judasz i towarzysząca jemu drastyczna otoczka z powodzeniem przysłonił, a nawet krzywdząco zaszkodził wizerunkowi skoczowskiego Judosza. Tylko pomyśleć, jak zakończyłyby się ta rywalizacja pomiędzy Pruchnikiem a Skoczowem, gdyby pod Kaplicówką swój wyraźny wkład w organizację obrzędu miałby miejscowy Kościół. Śmiało możemy zauważyć, iż mieszkańcy Skoczowa odżegnują się od łączenia swojego Judosza z pozostałymi Judaszami, rozumianymi jako tradycje innych regionów. Niestety uważający się za znawców tematu nie podzielają zdania wielu mieszkańców i kultywowanie skoczowskiego Judosza łączą z szerszym nurtem, który przedstawiają jako zjawisko kulturowe o zunifikowanym charakterze.
2022-04-15 12:06:35
robespierre: W innych regionach kraju tamtejsze Judasze również są przedstawiane w formie słomianej kukły, zawierają elementy charakterystyczne dla żydowskiego stroju, czy w swym kształcie wyrażają inne cechy stereotypowo przypisywane jako charakterystyczne dla ortodoksyjnego Żyda. Obrzędowość w każdym miejscu posiada własną specyfikę, co nie oznaczana, iż nie można dostrzec elementów wspólnych. Słomiana kukła, symbolicznie przedstawiająca Judasza, przed publicznym spaleniem bywa wieszana, topiona, bita kijami i poddawana samosądowi uczestników. Owym aktom agresji towarzyszą dzieci, które niejednokrotnie bywają podbechtywane do ich dokonywania przez dorosłych. Zdarzają się miejsca, gdzie charakter tego rodzaju obrzędowości faktycznie może zostać odebrany za antyjudaistyczny, a nawet antysemicki. Oskarżenia pojawiają się zwłaszcza w odniesieniu do tych miejscowości, gdzie w organizację zwyczaju są zaangażowani ludzie związani z Kościołem.
2022-04-15 12:06:50
robespierre: Wodzenie Judosza w Skoczowie polega na obchodzie miasta przez słomianą kukłę (chochoła?) w asyście miejscowych strażaków występujących w roli halabardników i hałasujących za pomocą drewnianych klekotek dzieci. Po drodze Judosz kłania się przed miejscowym ratuszem i farą. Dawniej w ów obrzęd czynnie zaangażowani byli proboszcz i burmistrz, którzy wychodzili orszakowi na spotkanie i przyjmowali judaszowy pokłon. Kukła w zamyśle symbolicznie przyciąga do siebie wszelkie kryjące się po miejskich ulicach zło, które wraz z Judoszem jest publicznie palone w jednym ze skoczowskich parków (za strażnicą). Odbywa się to jako upamiętnienie opisywanej na kartach Biblii zdrady Jezusa. W przypadku Skoczowa Judosz nie jest poddawany żadnym aktom agresji ze strony tłumu. Nikt kukłą nie rzuca, nie poniewiera, a także nie wiesza jej. Dlatego mieszkańcy miasteczka swój obyczaj uznają za wyjątkowy i określają jako "wodzenie Judosza", w przeciwieństwie do występującego w innych miejscowościach "palenia Judasza", gdzie faktycznie dochodzi do aktów przemocy wobec słomianej kukły. Nikt wśród sędziwych skoczowian nie ma wiedzy na temat etymologii zwyczaju, za to każdy z nich podkreśla, iż dawniej w te obchody zaangażowane były osoby związane z Kościołem, zwłaszcza miejscowy organista i ministranci. Współcześnie lokalny Kościół odżegnuje się od tej tradycji, a ta jest kultywowana przez społeczników, zwłaszcza z kręgów strażackich.
2022-04-15 12:07:04
robespierre: Występują różne, niejednokrotnie sprzeczne ze sobą teorie na temat pochodzenia praktyki. Są tacy, którzy poszczególne „judaszowe” zwyczaje wiążą z chrześcijańską adaptacją wcześniej występującego obrządku topienia marzanny, o rodzimym pochodzeniu i odnoszącym się do dawnych słowiańskich wierzeń. To uzasadniałoby chrześcijańską inspirację, charakterystyczną niemal dla każdego miejsca, gdzie obecnie obyczaj jest praktykowany. Z drugiej strony kukła nie wszędzie bywa topiona, a w wielu przypadkach Kościół odciął się od zwyczaju, niejednokrotnie w sposób radykalny. Inni twierdzą, że praktyka została zapoczątkowana w okresie trapiących Europę wojen religijnych. Właśnie w ten sposób, za pomocą prostego rytuału, dotknięty rozlicznymi nieszczęściami lud odnajdywał ujście dla swych emocji, a także wyrażał swe magiczne wyobrażenia. Ówcześni ludzie uważali, iż za pomocą Judosza dokonują czarodziejskiego oczyszczenia swej przestrzeni życiowej od wszelkiego zła. Pierwsza znana wzmianka na temat kultywowania obrzędu na terenie Skoczowa została zawarta przez Johanna Tilgnera, ówczesnego skoczowskiego burgrabiego w jego „Dzienniku”, który właśnie obejmuje lata 1572-1635. To uzasadniałoby wcześniejsze przyzwolenie, ze strony miejscowych protestanckich i katolickich autorytetów wyznaniowych, w pewien sposób podzielających ludową świadomość, którzy społeczne oczekiwania wpletli w biblijną narrację. Z przyczyn oczywistych, wraz ze zmianą świadomości społecznej poszczególne Kościoły zaczęły dystansować się od zwyczaju. Niestety i ta interpretacja, choć spójna i logiczna, spotyka się z uzasadnioną źródłową krytyką. Osiemnastowieczny duchowny, Jędrzej Kitowicz pozostawił po sobie „Opis obyczajów za panowania Augusta III”, gdzie umiejętnie przedstawił obyczajowość współczesnej sobie epoki. Znajduje się tam opis praktyki „palenia Judasza”, która ze strony autora (duchownego) jest przedstawiona jako godny pogardy ludowy obyczaj, naturalnie skazany na zapomnienie.
2022-04-15 12:07:20
robespierre: Dość spore grono osób, pierwowzór poszczególnych Judaszy i Judosza upatruje w postaci Hamana opisywanego na kartach Biblii, w Księdze Estery, gdzie ten jest przedstawiony jako dworzanin władcy perskiego. Ów Haman wedle biblijnej relacji w walce o wpływy na dworze perskim rywalizował z Mardocheuszem i do tego stopnia okazywał swą niechęć wobec Żydów, iż za główny cel swej polityki obrał eksterminację całego Narodu Wybranego. Na pamiątkę cudownego ocalenia Żydzi do dziś obchodzą święto Purim, przypadające na okres luty-marzec, kiedy w synagogach bywa odczytywana historia Estery, a po ulicach bywa wleczony wizerunek Hamana, który spotyka się aktami pogardy i agresji ze strony tłumu. Jak łatwo się domyślić, ów wizerunek Hamana jest przestawiony w postaci kukły, zdarza się, że słomianej, która odzwierciedla cechy okolicznej ludności tubylczej. Dawniej wśród części żydowskich wspólnot istniał zwyczaj, iż poszczególne elementy kukły Hamana miały stanowić przedmioty wykradzione okolicznym gojom. Zdarzało się, iż na terenach zamieszkanych przez chrześcijan kukła Hamana bywała ubrana np. w sutannę, co gorszyło miejscowych. W ramach reakcji poszczególne wspólnoty chrześcijańskie, zainspirowane żydowskim przykładem, zaczęły praktykować rozliczne judaszowe zwyczaje, które spotkały się z aprobatą kręgów kościelnych. W mojej opinii to właśnie ta teoria najlepiej tłumaczy zasięg zwyczaju, pojawiające się cechy wspólne w jego realizacji, a także pierwotne zaangażowanie poszczególnych chrześcijańskich wspólnot w jego organizację. Nie bez powodu wzmianki na temat zwyczaju ukazują się dopiero w okresie późniejszym, kiedy osadnictwo żydowskie rozpowszechniło się na terenie konkretnego regionu Europy.
2022-04-15 12:07:33
robespierre: Jak łatwo można zauważyć, z całą pewnością, bez względu na genezę, skoczowski Judosz znacząco różni się od swych imienników z innych regionów kraju i świata. Zwyczaj ten tworzy element lokalnej kultury i być może mimowolnie stanowi jedną z pamiątek po dawnych mieszkańcach Skoczowa, kiedy miasto miało międzykulturowy charakter – co umknęło pamięci najstarszych mieszkańców. Obyczaj wpisuje się w szersze zjawisko, jednakże w swej specyfice pozostaje wyjątkowy. Biblijny Judasz, jako jedyny spośród najbliższych uczniów Jezusa wywodził się z Judei i zajmował się trzosem wspólnoty. Został przedstawiony jako chciwy na dobra materialne złodziej. Są teorie, które wiążą Judasza ze stronnictwem Zelotów. Nie tylko Judasz zdradził Jezusa, uczynił to również Piotr. Wyrodny apostoł popełnił samobójstwo. Do dziś Judasz uchodzi jako symbol tak określanego judaszowego kościoła, który sprzeniewierzył się prawdziwemu nauczaniu. Współcześnie poszczególne judaszowe zwyczaje bywają przedstawiane jako przykład, a nawet za dowód ludowego polskiego antysemityzmu, obecnego od stuleci i inspirowanego chrześcijaństwem. Judasz bywa odbierany jako winny męczeńskiej śmierci Jezusa, co stanowi pogląd błędny. Zgodnie z chrześcijańskim nauczaniem za wydarzenia sprzed niemal dwóch tysiącleci odpowiada każdy.
Musisz się zalogować, aby móc wystawiać komentarze.
Nie masz konta? Zarejestruj się i sprawdź, co możesz zyskać.
To również może Ciebie zainteresować:
Ostatnio dodane artykuły: