Święto Samorządu Terytorialnego

św. Patryk.: samorząd to wrzód na PiS-iej dyktatorskiej doopie, złodziejom i oszustom tej formacji jedynie przeszkadza w uprawianiu ich procederu - jedyna szansa na przetrwanie samorządu to jak najrychlejsze odsunięcie PiS od władzy

danton: SAMORZĄD TO MIESZKAŃCY, można dodać, którzy są zdolni podołać realizacji określonych zadań np. własnych i w celu wyjaśnienia pojęcia „samorządu” nie trzeba tworzyć żadnej rozbudowanej definicji. Podstawową jednostką podziału terytorialnego państwa, najbardziej rozpowszechnioną i znaną formą samorządu jest gmina, która na podstawie zasady subsydiarności jest preferowana jako adresat wszelkich zadań i kompetencji, którym może ten podmiot podołać (domniemanie kompetencji). Możemy skrótowo stwierdzić, że istota samorządu wyraża się właśnie w gminie. Dzielnice, osiedla, czy sołectwa stanowią tylko jednostki pomocnicze gminy. Współczesne gminy nie stanowią, wbrew pozorom, kontynuacji gmin z okresu PRL. Wynika to z faktu, iż gminy w poprzednim wymiarze nie były jednostkami samorządowymi. Instytucje np. Rada Gminy, Wójt, Burmistrz etc. to tylko organy samorządu składające się z przedstawicieli/ reprezentantów mieszkańców, a nie samorząd, jak się poniektórym wydaje, zwłaszcza tym spośród lokalnych polityków i politykierów. Samorządowiec jest tym samym co polityk, tylko o innym, lokalnym wymiarze, choć są tacy, którzy odróżniają samorządowców od polityków i odwrotnie. Powstanie samorządów stanowiło jedną z najbardziej doniosłych i udanych reform, jakie podjęto u zarania III Rzeczpospolitej, za czasów rządów Tadeusza Mazowieckiego. Gorzej jest z funkcjonowaniem założonego modelu. Każda forma samorządu (Gmina, Powiat, Województwo) posiada własną specyfikę. Dla jasności sprawy należy oddzielać pojęcie samorządu od sprawujących rzeczywistą władzę w samorządzie (Gminie, Powiecie, Województwie). Niekoniecznie zawsze zauważalna jest sytuacja, kiedy wg założonego modelu w gminie faktycznie rządzą Mieszkańcy, gdyż zwykle to formalni przedstawiciele tych mieszkańców sprawują realną władzę.

danton: Wbrew pokładanym założeniom, najważniejszą osobą w gminie jest wójt, czy burmistrz, wybierany w bezpośrednich wyborach do niedawna na 4 lata, a od 2018 roku na pięcioletnią kadencję. Do 2002 roku włodarza wybierała rada gminy i ów włodarz ponosił rzeczywistą odpowiedzialność przed radnymi, ponieważ musiał zabiegać o ich poparcie. W zamian cieszył się mandatem i legitymizacją o niższej randze. Równocześnie rada gminy mogła tegoż włodarza w dowolnym momencie w trakcie kadencji odwołać, stąd też ówczesna pozycja radnych była dość mocna, a włodarza – relatywnie słaba. Od 2002 roku burmistrz/wójt jest wybierany bezpośrednio i nie musi mieć poparcia większości radnych, choć w praktyce takie poparcie bardzo się przydaje – do uzyskiwania poparcia projektów uchwał, a zwłaszcza udzielania absolutorium, które w praktyce stanowi coś na kształt votum zaufania.

danton: Jeżeli już mowa o absolutorium, warto dodać, że w praktyce Radni koalicji głosują „za”, radni opozycji „przeciw”, nie ma tu miejsca na rzeczową debatę, górę bierze polityka i to taka w jej najgorszym, partyjniackim wydaniu. W przypadku zwykłych uchwał bardzo często się zdarza głosowanie w poprzek podziałów partyjnych czy przyjęcie uchwały kierunkowej zgłoszonej przez opozycję. Budżet i absolutorium to wyjątki, gdzie wszystko jest upartyjnione do granic możliwości i takie wyłamanie się absolutnie nie wchodzi w grę. Jednak to poprzez ekonomię, a nie za sprawą partyjnych interesów, próbuje się uzasadniać podjęcie konkretnych rozwiązań. Jeden z cieszyńskich starostów swego czasu pozwolił sobie na wyłamanie spod partyjnej dyscypliny, w konsekwencji czego przypomniano tej osobie, przez kogo faktycznie został wybrany.

danton: System bywa przedstawiany w ten sposób, jakoby w praktyce to włodarz miał władzę niemal absolutną w gminie. Zostało to dość dosadnie określone przez jednego z lokalnych polityków: „to tak, jakbyśmy demokratycznie wybierali na 5 lat dyktatora, który w trakcie kadencji może robić co chce, oczywiście w granicach prawa”. Nie mogę się z tym zgodzić, nie zawsze w ten sposób to wygląda, jest to uproszczenie wymagające głębszego rozeznania. Pozycja włodarza stanowi wypadkową prowadzonej w gminie polityki i jest połączona z wyborczym elementem niepewności. Funkcjonowanie gminy zależy od szeregu powołanych do tego instytucji i stojących na jej czele poszczególnych gminnych „agend”. Polityka w gminie, obsada personalna, a nawet wyniki wyborcze, z tego, co można zauważyć, są uzależnione od wypadkowej interesów poszczególnych pełniących obowiązki i stojących na czele, oraz grup interesu i władzy. Mamy do czynienia ze złożonym systemem naczyń połączonych. Sprawowanie funkcji zwykle przekłada się na rozpoznawalność, a w przeważającej większości niezainteresowani funkcjonowaniem gminy mieszkańcy głosują na osoby, które przynajmniej kojarzą, czy zostały im polecone. Z kolei awans w gminnej strukturze jest uzależniony od sprawujących realną władzę. Stąd zinfiltrowanie przez polityków poszczególnych organizacji społecznych, zrzeszających miejscowy aktyw, których członków powinniśmy dzielić na faktycznych społeczników i tych wyłącznie zainteresowanych politycznie. Warta uwagi jest sprawa funkcjonowania konkretnego rodzaju lokalnych grup interesów/władzy, ich struktura, hierarchia, baza, a także kwestia podpięcia pod partie o znaczeniu ogólnokrajowym. Zdaje się, że upartyjnienie samorządu jest faktem, a krajowi politycy posiadają swoich zaufanych w regionach, którzy miewają wpływy na samorządy i niejednokrotnie przedstawiają się jako przedstawiciele mieszkańców.

danton: W założeniu, że praktycznie to włodarz ma władzę niemal absolutną w gminie, coś jednak jest – żaden inny organ, np. starosta powiatowy, marszałek województwa, a nawet premier, nie ma tak nieograniczonej władzy nad podległym mu urzędem, jak właśnie ów stojący na czele gminy. Odwołanie włodarza przez radnych w trakcie kadencji jest formalnie niemożliwe, mogą to uczynić mieszkańcy w ramach referendum. Jest taka praktyczna furtka, którą mają radni i pośrednio powoduje odwołanie włodarza (dwukrotny brak udzielenia przez radnych absolutorium), ale z różnych względów nie korzysta się z tego rozwiązania. Włodarz i jego otoczenie dba o to, by mieć poparcie większości radnych dla swojej polityki. Faktycznie włodarz jest przełożonym urzędników oraz gminnych jednostek (np. Zarząd Zieleni, Zarząd Dróg), pośrednio również jest szefem lub nadzorcą prezesów gminnych spółek – takich jak np. wodociągi, czy kanalizacja. Włodarz powołuje swoich zastępców, których może być kilku i są niekoniecznie znani w okresie poprzedzającym wybory. Zwykle zastępcy wybierani są wedle klucza partyjnego i bywa, że to rzekomy zastępca włodarza sprawuje rzeczywistą władzę w gminie. Włodarz powołuje też dyrektorów i całe kierownictwo gminnych jednostek i może to zrobić według uznania – po prostu powołać ludzi, do których ma zaufanie lub którzy jego zdaniem będą realizować jego politykę. Zdarza się, że związane jest to wyłącznie z kryterium partyjnym. Może na dane stanowisko ogłosić konkurs, ale nie zawsze musi, a sam konkurs, czasem może wzbudzać mniej lub bardziej zasadne i niezasadne kontrowersje. Bywa, iż obsada danego stanowiska jest element targów politycznych, bywa, że głosowanie „za” pewnymi uchwałami i „za” absolutorium, jest czymś okupione, np. intratną posadą dla swoich ludzi, ale niekoniecznie. W przypadku powiatu mieliśmy już do czynienia z podobnego rodzaju sytuacjami. Warto zauważyć, iż z roku na rok realne diety radnego bywają niższe, czymś wypadałoby to rekompensować. Konsekwencją tego występującego gdzieniegdzie zjawiska jest pogłębiające się upartyjnienie samorządów, a także praktyczny wzrost znaczenia niezinstytucjonalizowanych i nieformalnych ośrodków decyzyjnych na rzeczywiste funkcjonowanie samorządu. Możemy stwierdzić, iż gdzieniegdzie znaczenie włodarza, stojących na czele, pełniących obowiązki jest coraz silniejsze, a pozycja radnych, modelowo przedstawicieli mieszkańców – coraz bardziej marginalna.

danton: W praktyce ogromną władzę w gminie mają konkretne grupy władzy/interesów i stojący na czele/ pełniący obowiązki szefów poszczególnych szeroko rozumianych gminnych instytucji, którzy mają faktyczny wpływ na wybór przedstawicieli mieszkańców. Włodarz stanowi wypadkową gminnej polityki. Oczywiście nie mam tu na myśli ciężko i uczciwie pracujących szeregowych pracowników owych szeroko pojętych samorządowych instytucji, którzy po prostu wykonują polecenia i przeważnie są to bardzo kompetentni i zaangażowani ludzie, którzy wielokrotnie w sposób krzywdzący, ze strony mieszkańców, spotykają się z oskarżeniami i spadają na nich konsekwencje polityki prowadzonej przez ich szefów, za co nie ponoszą odpowiedzialności. Upraszczając, stojący na czele gminnej instytucji, czy lokalnej grupy interesu/władzy ma większą faktyczną władzę i kilkukrotnie większe profity, niż radny. Rola radnych w większości przypadków ogranicza się do przysłowiowego „chodzenia po prośbie” i praktycznie bywa, że są oni tylko kimś w rodzaju pośredników pomiędzy mieszkańcami a faktycznym decydentem. Przy modelowym założeniu władza radnych, przedstawicieli Mieszkańców, jest całkiem spora, w praktyce – niewielka. W konsekwencji pojęcie samorządu, w zależności od adresata pytania, może faktycznie być różnie rozumiane i faktycznie, za samorząd uważają się ci, którzy niekoniecznie są samorządem z punktu widzenia modelowego założenia. W praktyce politycy samorządowi odzwierciedlają w pełni swój elektorat. Nie oznacza to, iż nie należy dążyć do realizacji założonej przez ustawodawcę modelowej formy samorządności.

danton: Do historii cieszyńskiej samorządności z pewnością przejdzie Bogusław Bagsik, wybitny polski przedsiębiorca, radny miasta Cieszyna pierwszej kadencji (1990–1994). Właściciel i założyciel spółki Art-B. Laureat Nagrody Kisiela w kategorii biznes. Nietuzinkowa postać o międzynarodowych powiązaniach. Ponoć spółka Art-B brała udział w zabezpieczeniu finansowym operacji "MOST", ale to pozostawmy już jako teorię spiskową.

czesiohill: danton: nie była to teoria spiskowa, tylko fakt, o którym publicznie się nie mówi. Tak jak nie mówi się o tym, że za rozłożeniem ART-B stoi J.K. Bielecki, no bo wyszła by interesująca prawda na jaw. Ciekawe dlaczego w TVP nie wyświetlono filmu o firmie. A odcinki były do obejrzenia w telewizji "zachodniej", gdzie bez ogródek o swojej działalności opowiadali obaj panowie. P. Bagsik przed jedną z sesji, na którą się spóźnił, mówił o chciejstwie p. Wałęsy przed wyborami. Publicznie, więc była to prawda. Ci, co niczego nie zbudowali, stoją na piedestałach. Taka jest polska rzeczywistość.

bolo 5064: Cześć.Ja myślę,że w obecnym czasie słowo "samorząd" stracił znaczenie .Teraz "samorządowcy" jeżdżą do pisowskiej wierchuszki po wytyczne co mają robić. Pis stara się na swoją modłę sterować odgórnie /jak za komuny/ wszystkimi aspektami naszego życia.Żeby postawić "haziel" i pobudować prysznice przy boisku jeżdżą się pytać do "warszawy".Jakby samorząd funkcjonował normalnie /tak jak ma/ to byłoby to zadanie /nie umniejszając jego roli/ dla sołtysa.Ludzie na dole,na miejscu, po prostu mieszkańcy najlepiej wiedzą co trzeba."jarek" chce wszystko mieć w swoich łapach.Pozdrawiam.

miriam11: Samorząd w dzisiejszych czasach ma tyle wspólnego z samo rządzeniem co demokracja z wolą większości.