Dziady Wiosenne

donekT: Podczas gdy bogaci stawali się jeszcze bogatsi, ogromne rzesze stawały się przynajmniej bardziej zamożne, a utrzymujące się przed wojną secesyjną tendencje do jeszcze większej koncentracji bogactwa nie były już tak widoczne. To oczywiście w żadnym wypadku nie oznacza, że różnice wynikające z podziału bogactw zaniknęły. Szacuje się, że zarówno w roku 1860, jak i w 1900 najbogatsze 2 procent rodzin amerykańskich posiadało ponad jedną trzecią środków trwałych kraju, podczas gdy 10 procent skupiało prawie trzy czwarte tego bogactwa. Wszystkie aktywa rzeczowe kraju znajdowały się w rękach połowy amerykańskich rodzin. Ponadto badania nad mobilnością społeczną w miastach całego kraju wykazują, że choć awans od łachmanów do bogactwa był rzeczą rzadką, to jednak „mobilność” w górę zarówno od robotnika do urzędnika, jak i od pracy fizycznej niższej rangi do pracy fizycznej wyższej rangi była dość powszechna.

donekT: Tymczasem bezustanne zapotrzebowanie na robotników niewykwalifikowanych i nisko kwalifikowanych przyciągało nowe grupy, które stawały się siłą roboczą na najniższym szczeblu. Byli to przede wszystkim imigranci, ale także rosnąca liczba kobiet i dzieci. Z powodu długoterminowego spadku cen i kosztów utrzymania płace realne w produkcji wzrosły w latach 1860-1890 o około 50 procent, a w latach 1890-1914 o kolejne 37 procent. Jednak z punktu widzenia obecnych standardów, warunki pracy były okropne. Na przełomie wieków (XIX/XX) średnia stawka za godzinę wynosiła w przemyśle 21,6 centa, a średni zarobek roczny wynosił 490 dolarów. Tydzień pracy liczył średnio 59 godzin, czyli blisko sześć dziesięciogodzinnych dni, ale jest to tylko średnia. Większość robotników w przemyśle stalowym pracowała po 12 godzin dziennie; jeszcze w latach dwudziestych dwudziestego wieku bardzo wielu pracowało przez siedem dni, czyli 84 godziny w tygodniu.

donekT: W zatłoczonych domach czynszowych, które zbudowano w większych miastach, wskaźnik umieralności był znacznie wyższy niż na wsi. W fabrykach panowały złe warunki, jeżeli chodzi o bezpieczeństwo i higienę. W 1913 roku, na przykład, odnotowano około 25 000 ofiar poważnych wypadków w fabrykach oraz około 700 000 uszkodzeń ciała podczas pracy, które wymagały przynajmniej czterotygodniowego zwolnienia zdrowotnego. W tym nowym zbiurokratyzowanym świecie coraz większa liczba ludzi zależała od maszyn i fabryk należących do właścicieli, których pracownicy widywali rzadko, albo wcale. W mniej skomplikowanym świecie małych zakładów pracownicy i pracodawcy mogli wchodzić w bliskie stosunki mające charakter osobisty. Natomiast większe przedsiębiorstwo było rządzone w sposób biurokratyczny.

donekT: Sprawa Haymarket wyrosła pośrednio z agitacji na rzecz ośmiogodzinnego dnia pracy. W roku 1884 organizatorzy wiązkowi wyznaczyli dzień 1 maja 1886 roku jako ostateczny termin ustanowienia ośmiogodzinnego dnia pracy we wszystkich zawodach. Chicago stało się ośrodkiem ruchu i 3 maja w fabryce International Harvester doszło do starcia między strajkującymi a policją, podczas którego jeden ze strajkujących został zabity. Przedostatnie dziesięciolecie XIX wieku przyniosło niewidzianą dotąd falę strajków. W latach 1880 – 1886 miało miejsce 4. tys. strajków, wzięło w nich udział 1,5 mln robotników.

donekT: Sprawa Haymarket wyrosła pośrednio z agitacji na rzecz ośmiogodzinnego dnia pracy. W roku 1884 organizatorzy wiązkowi wyznaczyli dzień 1 maja 1886 roku jako ostateczny termin ustanowienia ośmiogodzinnego dnia pracy we wszystkich zawodach. Chicago stało się ośrodkiem ruchu i 3 maja w fabryce International Harvester doszło do starcia między strajkującymi a policją, podczas którego jeden ze strajkujących został zabity. Przedostatnie dziesięciolecie XIX wieku przyniosło niewidzianą dotąd falę strajków. W latach 1880 – 1886 miało miejsce 4. tys. strajków, wzięło w nich udział 1,5 mln robotników.

donekT: Przywódcy wątłego ruchu anarchistycznego w Chicago zwołali na następny wieczór otwarty mityng na Haymarket Square, aby zaprotestować przeciw zabiciu strajkującego. Po wysłuchaniu – wśród niewielkiej mżawki – długich przemówień propagujących socjalizm i anarchizm tłum zaczynał się już rozchodzić. W tym momencie przybyła grupa policjantów i wezwała zebranych do rozejścia się. Wtedy ktoś rzucił w policjantów bombę, w wyniku czego jeden policjant zginął, a inni zostali ranni. Policja wystrzeliła do tłumu. W rezultacie procesu, który toczył się wśród uprzedzeń i w histerycznej atmosferze, siedmiu anarchistów zostało skazanych na śmierć, mimo że nie było żadnych dowodów, iż mieli oni jakikolwiek związki z człowiekiem, który rzucił bombę, a którego tożsamość nigdy nie ustalono. Najprawdopodobniej ładunek został rzucony przez prowokatora lub anarchistę. Z tej siódemki skazańców dwóm odroczono wykonanie wyroku, po czym, po kilku latach, ułaskawiono ich, jeden popełnił samobójstwo w więzieniu, jednak czterech zostało powieszonych. Wszyscy z tej grupy, poza jednym, mówili po niemiecku, a ten jeden posiadał legitymację członkowską Zakonu Rycerzy Pracy. Pierwszymi propagatorami socjalizmu byli w Ameryce Północnej wychodźcy z Niemiec. W 1876 r. zawiązana została Partia Robotnicza, przemianowana w 1877 r. na Socjalistyczną Partię Pracy. Działalność jej utrudniały walki między kierunkiem marksistowskim a lassallowskim.

donekT: Szlachetny Zakon Rycerzy Pracy powstał w 1869 w Filadelfii, organizacja początkowo tajna z rytuałem wzorowanym na masonerii, od 1878 r. działająca jawnie. Łączyć chciała wszystkich pracujących – robotników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych, mężczyzn i kobiety, białych i czarnych. Program Zakonu przewidywał uspołecznienie instytucji użyteczności publicznej jak koleje i zastąpienie wytwórczości kapitalistycznej przez wytwórczość społeczną. W 1886 r. zorganizowana została Amerykańska Federacja Pracy jako ogólnokrajowe zrzeszenie związków zawodowych. Organizacja ta w skromniejszym zakresie i pod inną nazwą działała już od 1881 r. Pierwszym długoletnim przewodniczącym Federacji był wybitny działacz robotniczy Samuel Gompers.

donekT: Dzień 1 maja jako Międzynarodowe Święto Pracy został uznany przez założoną 14 lipca 1889 r. II Międzynarodówkę (data nawiązuje do setnej rocznicy Rewolucji Francuskiej) i święto po raz pierwszy było obchodzone w roku 1890.

donekT: * Milenium temu nie było jeszcze Śląska Cieszyńskiego....