O cieszyńskich opracowania w Książnicy

Jak w trakcie prelekcji podkreślał prowadzący, początkowo opracowania historyczne były wykonywane na zlecenie władców – pierwsze cieszyńskie opracowania pojawiają się w latach 80. XVI wieku. Wtedy na dwór Sydonii Katarzyny, która sprawowała regencję w imieniu małoletniego władcy, Adama Wacława, z dworu w Saksonii, wysłany został Zachariasz Stark, celem wspierania owdowiałaej księżnej. Był to prawnik, który sporządził m.in. regesty ponad stu dokumentów znajdujących się na cieszyńskim zamku i uzupełnił informacjami na temat ogólnej historii rodu książąt cieszyńskich – wyjaśniał Wojciech Święs.

To właśnie saksoński prawnik, Zacharaisz Starck stworzył pracę, której nadał tytuł „Krótki wyciąg o pochodzeniu i przodkach książąt cieszyńskich”. Dzieło istnieje w formie rękopisu, nigdy nie zostało wydane drukiem. Praca została uzupełniona przez kolejnego prawnika, Elezar’a Tulisch’a, który przybył z Niemiec, aby objąć stanowisko książęcego sekretarza. Owocem jego pracy była pierwsza wydana drukiem kronika książąt cieszyńskich „Kurtze Vorzeichnus, Bericht vnd Auszug von dem Stamling vnd Ankunfft der Hertzoge zu Teschen vnd Groß Glogaw…” (Krótki spis, sprawozdanie i wyciąg o pochodzeniu i genezie książąt Cieszyna i Wielkiego Głogowa…), która ukazała się Freybergu na Łużycach w 1588 roku.

W XIX wieku powstało już znacznie więcej dzieł, dotyczących historii Cieszyna. Początkowo największą ilość publikacji przygotowali historycy niemieccy. Pierwszym profesjonalnym historykiem cieszyńskim prezentującym dzieje regionu z polskiej perspektywy był Franciszek Popiołek, który początkiem XX wieku ogłosił drukiem takie prace jak dwutomowe „Dzieje Śląska austryackiego” (1913–1914) czy „Dzieje Cieszyna z illustracyami” (1916). Premierową czeskojęzyczną interpretacją historii Śląska Cieszyńskiego były „Dějiny knížetství těšínského” pióra Vincenca Praska, wydane w Opawie w 1894 roku.

JŚ